WhatsApp, ứng dụng nhắn tin hàng đầu của Meta, vừa trình làng một tính năng mới đầy ấn tượng: Meta AI có khả năng đọc lướt các tin nhắn chưa đọc và đưa ra bản tóm tắt nhanh gọn. Meta quảng bá đây là một tính năng tùy chọn, hoạt động trên nền tảng đám mây nhưng vẫn đảm bảo quyền riêng tư nhờ “Xử lý riêng tư” (Private Processing). Nghe có vẻ tiện lợi, nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc Meta AI đang thực sự “đọc” các cuộc trò chuyện của bạn – dù có được mã hóa hay không.
Tính năng tóm tắt tin nhắn bằng AI đổ bộ lên WhatsApp
Tính năng tóm tắt tin nhắn đã được triển khai cho một số người dùng tại Hoa Kỳ. Khi mở một cuộc trò chuyện có tin nhắn chưa đọc, bạn sẽ thấy biểu tượng đếm tin nhắn quen thuộc, nhưng lần này kèm theo huy hiệu AI với dòng chữ “Tóm tắt riêng tư” (Summarize Privately). Chạm vào biểu tượng này, huy hiệu sẽ mở rộng thành một bản tóm tắt dạng gạch đầu dòng các tin nhắn chưa đọc.
Tính năng Tóm tắt tin nhắn sử dụng khung “Xử lý riêng tư” của Meta, trong đó các phép tính AI được thực hiện bên trong Môi trường Thực thi Tin cậy (Trusted Execution Environment – TEE) được hỗ trợ bằng phần cứng trên các máy chủ đám mây của Meta. Trong vùng bảo mật này, tin nhắn chưa đọc của bạn sẽ được giải mã, Meta AI tóm tắt, sau đó lập tức bị hủy bỏ – được cho là không bao giờ được nhìn thấy bởi bất kỳ ai tại Meta hay lưu trữ trong bất kỳ cơ sở dữ liệu nào.
Tính năng Meta AI tóm tắt tin nhắn chưa đọc trên ứng dụng WhatsApp với biểu tượng AI
Mã hóa đầu cuối vẫn bảo vệ tin nhắn của bạn trong quá trình truyền tải. Tuy nhiên, việc bật “Xử lý riêng tư” sẽ tạm thời gỡ bỏ mã hóa đó bên trong vùng bảo mật để AI có thể đọc các cuộc trò chuyện. Ngoài vùng này, mọi thứ vẫn được mã hóa. Ít nhất là theo lời của Meta.
Mã hóa nhưng vẫn “lộ” thông tin?
Việc xử lý AI dựa trên đám mây luôn gây ra những lo ngại về quyền riêng tư. Ngay cả khi Meta không trực tiếp thu thập dữ liệu, một vùng bảo mật “chống thấm” cũng có thể bị hack hoặc bị buộc phải tiết lộ thông tin theo yêu cầu pháp lý.
Mặc dù Meta khẳng định không bao giờ lưu trữ các bản tóm tắt của bạn, nhưng lịch sử sao lưu của WhatsApp cho thấy quyền riêng tư không phải lúc nào cũng là ưu tiên hàng đầu. Cho đến tháng 9 năm 2021, các bản sao lưu trò chuyện không được mã hóa khi lưu trữ trên iCloud và Google Drive, nghĩa là bất kỳ ai có quyền truy cập vào các dịch vụ đám mây đó hoặc nhận được lệnh triệu tập đều có thể đọc toàn bộ kho lưu trữ trò chuyện của bạn.
Đây không phải là lần đầu tiên AI của Meta gặp trục trặc liên quan đến quyền riêng tư. Cách đây không lâu, trợ lý AI của WhatsApp đã tự tin cung cấp số điện thoại cá nhân của một người dùng cho một người lạ khi được hỏi thông tin về tàu. Khi bị chất vấn, AI đã lảng tránh, nói dối về các số “hư cấu” và chối bỏ trách nhiệm.
Ngay cả khi AI không thực sự lưu trữ tin nhắn của bạn, nó vẫn âm thầm thu thập siêu dữ liệu (metadata); nó theo dõi những cuộc trò chuyện bạn yêu cầu tóm tắt, tần suất bạn sử dụng tính năng này và trong ngữ cảnh nào bạn yêu cầu tóm tắt. Mô hình sử dụng này là “mỏ vàng” để lập hồ sơ hành vi, phác họa mọi thứ từ việc bạn quan tâm đến drama gia đình nào nhất cho đến những cuộc trò chuyện công việc mà bạn đang cố “ngó lơ”.
“Tùy chọn” chỉ là ảo ảnh?
Meta khẳng định rằng các bản tóm tắt AI này là tùy chọn, nhưng chúng ta đều biết cách các tính năng thường được triển khai như thế nào. Một ngày nào đó, bạn nhận thấy một biểu tượng AI nhỏ trong các cuộc trò chuyện của mình; ngày hôm sau, nó nhấp nháy liên tục mỗi khi bạn mở ứng dụng. Các tùy chọn kiểm soát chi tiết thường nằm sâu trong cài đặt, vì vậy hầu hết mọi người chỉ cần nhấp vào “Chấp nhận” và tự hỏi tại sao ứng dụng của họ lại cảm thấy khác đi. Thực chất, đó chỉ là “tùy chọn” trên danh nghĩa.
Meta AI trên WhatsApp trả lời câu hỏi về lạm phát, minh họa khả năng tương tác AI
Tương tự, thật ngây thơ khi nghĩ rằng tính năng này sẽ chỉ dừng lại ở việc tóm tắt: một khi hệ thống được thiết lập, Meta có thể dễ dàng bổ sung các tính năng như trả lời thông minh, dịch thuật trực tiếp hoặc phân tích liên cuộc trò chuyện dưới chiêu bài “giúp đỡ”. Nó sẽ dần dần mở rộng tính năng ban đầu thành một bộ công cụ giám sát AI hoàn chỉnh.
Meta AI trên WhatsApp cung cấp thông tin về các điểm tham quan nổi tiếng ở Paris
Và bỏ qua vấn đề quyền riêng tư – chúng ta, với tư cách là con người, đang làm gì? Bạn sẽ đọc bản tóm tắt AI về cuộc trò chuyện riêng tư của mình, sử dụng AI để viết câu trả lời, sau đó AI của bạn bè bạn tóm tắt tin nhắn từ AI của bạn và viết một tin nhắn mới, để bạn có thể đọc bản tóm tắt đó? Đến một lúc nào đó, đây chỉ là các bot nói chuyện với các bot trong khi chúng ta chỉ đọc lướt các bản tóm tắt.
Trước khi bạn bật công tắc đó, hãy tự hỏi liệu sự tiện lợi có đáng để Meta AI có thêm cơ hội “đọc lén” các cuộc trò chuyện của bạn hay không. Tin tưởng quyền riêng tư của bạn cho một công ty có lịch sử bảo mật không mấy tốt đẹp không phải là một quyết định dễ dàng – dù những phím tắt đó có vẻ hấp dẫn đến đâu.
